ประเทศไทยกำลังเผชิญกับวิกฤต ฝุ่น PM2.5 ที่ทวีความรุนแรงขึ้นทุกปี ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ หลายคนคงคุ้นเคยกับคำว่า “AQI” แต่อาจยังไม่เข้าใจความหมาย และระดับค่าที่บ่งบอกถึงอันตราย บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับค่า AQI และระดับความรุนแรงของฝุ่น PM2.5 พร้อมอัปเดตพื้นที่เสี่ยงในประเทศไทย เพื่อให้คุณเตรียมพร้อมรับมือ และป้องกันตัวเองได้อย่างถูกวิธี
AQI คืออะไร? บอกอะไรเรา?
AQI ย่อมาจาก Air Quality Index หรือ ดัชนีคุณภาพอากาศ เป็นค่าที่ใช้บอกระดับคุณภาพอากาศ โดยจะวัดจากความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศ 6 ชนิด ได้แก่
- ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM10)
- ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM2.5)
- ก๊าซโอโซน (O3)
- ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO)
- ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2)
- ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)
สำหรับประเทศไทย ค่า AQI จะเน้นไปที่การรายงานค่า PM2.5 เป็นหลัก เนื่องจากเป็นมลพิษทางอากาศที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพมากที่สุด ค่า AQI จะถูกแบ่งเป็นระดับ และสีต่างๆ เพื่อสื่อถึงระดับความรุนแรงของมลพิษทางอากาศ และผลกระทบต่อสุขภาพ
ค่า AQI เท่าไหร่ ถึงเรียกว่า “อันตราย”?
ประเทศไทยแบ่งระดับ AQI และผลกระทบต่อสุขภาพ ดังนี้
| ค่า AQI | ระดับคุณภาพอากาศ | สี | ผลกระทบต่อสุขภาพ | คำแนะนำ |
| 0-25 | ดีมาก | ฟ้า | คุณภาพอากาศดีมาก เหมาะสมต่อการทำกิจกรรมต่างๆ | สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ตามปกติ |
| 26-50 | ดี | เขียว | คุณภาพอากาศดี สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ตามปกติ | ควรติดตามสถานการณ์ฝุ่นเป็นระยะ |
| 51-100 | ปานกลาง | เหลือง | ประชาชนทั่วไป สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ตามปกติ ผู้ที่ต้องดูแลสุขภาพเป็นพิเศษ ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมกลางแจ้ง | ผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด ควรสังเกตอาการตนเอง หากมีอาการผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ |
| 101-200 | เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ | ส้ม | ประชาชนทั่วไป ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมกลางแจ้ง ผู้ที่ต้องดูแลสุขภาพเป็นพิเศษ ควรหลีกเลี่ยงการออกนอกอาคารเป็นเวลานาน | หากจำเป็นต้องออกนอกอาคาร ควรสวมหน้ากากป้องกันฝุ่น และสังเกตอาการตนเอง หากมีอาการผิดปกติ เช่น ไอบ่อย หายใจลำบาก ควรปรึกษาแพทย์ |
| 201 ขึ้นไป | มีผลกระทบต่อสุขภาพ | แดง | ทุกคนควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง หลีกเลี่ยงพื้นที่ที่มีมลพิษทางอากาศสูง และใช้อุปกรณ์ป้องกันตนเองหากจำเป็นต้องอยู่ในที่แจ้ง | หากจำเป็นต้องออกนอกอาคาร ควรสวมหน้ากาก N95 หรือหน้ากากที่มีประสิทธิภาพในการกรองฝุ่น PM2.5 และไม่ควรอยู่นอกอาคารเป็นเวลานาน หากมีอาการผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์ |
| 301 ขึ้นไป | อันตราย | แดง-ม่วง | อันตรายมาก ควรอยู่แต่ในอาคาร | อยู่แต่ในอาคาร ปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิด งดกิจกรรมนอกอาคาร |
จากตารางข้างต้น สรุปได้ว่า ค่า AQI ตั้งแต่ 101 ขึ้นไป ถือว่า “เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ” และ ค่า AQI ตั้งแต่ 201 ขึ้นไป ถือว่า “มีผลกระทบต่อสุขภาพ” และหากมากกว่า 301 ถือว่า “อันตรายมาก” โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ และผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ
อัปเดตพื้นที่เสี่ยง PM2.5 ในประเทศไทย
สถานการณ์ PM2.5 ในประเทศไทย เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ปัจจุบัน หลายพื้นที่ในภาคเหนือ ภาคกลาง และกรุงเทพมหานคร มักเผชิญกับค่า PM2.5 เกินมาตรฐาน โดยเฉพาะในช่วงฤดูหนาว และฤดูแล้ง (พฤศจิกายน – เมษายน)
| จังหวัดที่มลพิษเยอะที่สุดในไทย | เพชรบุรี | 165 |
| จังหวัดที่สะอาดที่สุดในไทย | เชียงราย | 28 |
คุณสามารถตรวจสอบค่า AQI และ PM2.5 แบบเรียลไทม์ ได้จาก
- แอปพลิเคชัน Air4Thai ของกรมควบคุมมลพิษ แอปฯ หลักที่รายงานค่า AQI และ PM2.5 อย่างเป็นทางการ ดาวน์โหลดได้ทั้ง iOS และ Android
- เว็บไซต์ aqicn.org รายงานค่า AQI จากสถานีตรวจวัดทั่วโลก
- เว็บไซต์ iqair.com รายงานค่า AQI และ PM2.5 พร้อมจัดอันดับเมืองที่มีมลพิษทางอากาศสูง
- แอปพลิเคชัน AirVisual รายงานสภาพอากาศ และค่ามลพิษทางอากาศ พร้อมพยากรณ์ล่วงหน้า
วิธีป้องกันตัวเองจาก PM2.5
- ติดตามสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 อย่างสม่ำเสมอ
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง เมื่อค่า AQI สูง
- สวมหน้ากาก N95 หรือหน้ากากที่มีประสิทธิภาพในการกรองฝุ่น PM2.5 เมื่อต้องออกนอกอาคาร
- ปิดประตู หน้าต่าง ให้มิดชิด เมื่ออยู่ในอาคาร
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ ที่มีแผ่นกรอง HEPA
- ดื่มน้ำสะอาดมากๆ
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
PM2.5 เป็นภัยร้ายที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ การรู้เท่าทัน เข้าใจระดับความรุนแรง และรู้จักวิธีป้องกัน จะช่วยให้คุณและคนที่คุณรักปลอดภัยจากฝุ่นร้ายนี้ อย่าลืมเช็คค่า AQI ก่อนออกจากบ้าน และปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด เพื่อสุขภาพที่ดีของคุณเอง
